Një libër
përmendore për nënën
Miku im nga Klosi, Agron Çala, më befasoi një ditë
dhjetori kur më tha se kishte shkruar disa kujtime për nënën e tij, duke më
thënë t’u hidhja një sy se mbase kërkonin një redaktim. I mësuar me libra të
kësaj natyre, e kisha shumë mirë parasysh se ç’shkruhet e si shkruhet në të
tilla raste. Edhe nga mënyra si ma tha Agroni: Hidhi një sy...
Mirëpo këtu qëndroi befasia. E fillova si një libër
familjar, si një libër që Agroni ia ka dedikuar nënës së tij të shtrenjtë, por
shpejt rashë në mendime, sepse pashë se kisha të bëja me një libër të
kompletuar, të kompozuar bukur dhe me një vizion të gjerë. Pashë se faqe pas
faqeje shpalosej një dashuri e pakufishme jo vetëm për nënën e tij, Lavdijen,
apo Dedenë, sikurse e kanë thirrur bijtë dhe bijat e saj. Aty është dashuria
dhe respekti për gjithë të afërmit, për babanë, xha Temon e njohur në fshat e
krahinë për ndershmërinë e fisnikërinë e tij, për xhaxhallarët, hallat, dajat e
tezet, vëllezërit e motrat, nipërit e mbesat... Është një marrëdhënie komplekse
njerëzore me një vijimësi normale drejt së mirës dhe lartësimit të virtyteve
njerëzore, në qendër të të cilëve është vendosur portreti i nënës.
Ky është një libër përmendore për nënën. Tek portreti i
Lavdijes vërejta se ishte bërë me finesë portreti i të gjitha nënave
mallakastriote. Për nderin që gëzon Mallakastra jonë, për lavdinë e burrave me
emër që ka nxjerrë nëpër kohëra, për gjithë ato tradita të bukura që janë
kultivuar dhe na kanë dhënë një emër të nderuar në gjithë Shqipërinë, më së
pari duhet të ulemi me nderim të thellë dhe t’u bëjmë homazh nënave fisnike e
të mrekullueshme mallakastriote.
Hoqa dorë nga redaktimi. Pse? Sepse dashuria nuk
redaktohet. Sidomos dashuria për nënën, që është dashuria më e sinqertë dhe më
e padyshimtë në botë. Ajo është një dashuri hyjnore, së cilës i kanë kënduar të
gjithë shkrimtarët dhe poetët e botës. Por i këndojnë edhe njerëzit e thjeshtë
sipas mënyrës së tyre, edhe kur nuk marrin vesh nga letërsia, i këndojnë me
fjalë zemre, thjesht, drejtpërdrejt, pa ojna, pa teprime. Dhe këtu qëndron
bukuria e madhështia në të njëjtën kohë. E kush nuk e ka dëgjuar apo përsëritur
shprehjen “O nëno xhani!”, që edhe Agroni e përmend natyrshëm në librin e tij.
Më thjesht dhe më bukur nuk ka si shprehet dashuria për nënën. Ajo është baraz
me xhanin, domethënë me shpirtin e njeriut. Këtë shprehje “O nëno xhani” e
përdorte shpesh i ndjeri Dr. Sherif Klosi deri në fundin e jetës së tij. Në
këtë rast ai, njeriu i parë që e ka shqiptuar i pari këtë shprehje, mbase nuk e
ka ditur se me dy fjalë i ka thënë të gjitha: Nëna është burimi i jetës dhe ajo
është baraz me jetën. Pra dashuria për nënën është vetë jeta, është fryma dhe
shpirti i saj. Kjo jetë nuk do të kishte kuptim pa këtë dashuri, ajo do të
ishte e shpëlarë dhe e pakuptimtë.
Agroni ka ndërtuar një libër përmendore për nënën e tij,
duke u krijuar mundësinë edhe të tjerëve të njohin një nënë tipike
mallakastriote. Tek ai portret shëmbëllejnë të gjitha nënat me mirësinë, me
urtësinë, me dhembshurinë, me bujarinë, me përkushtimin, me sakrificat për
veselitjen e fëmijëve me dashuri e përkëdhelira, mbrothësinë e shtëpisë...
Mënyra se si e bën këtë Agroni është interesante: Këtu hyn një histori e
familjeve të Klosit dhe të Çorrushit që u lidhën me krushqi, jepen copëza
kujtimesh, fletë ditari, episode jete në Klos, Ballsh, Gjirokastër e Tiranë,
lidhjet e forta të Dedesë me bijtë e bijat, nipërit e mbesat, jepen rrëfenja,
urtësi popullore dhe barcaleta, humor e ngjarje të hidhura, pra të gjitha ato
që në të vërtetë i ka jeta dhe që e kompletojnë jetën e njeriut. Askush tjetër
si Agroni nuk mund ta shkruante një libër më të mirë për nënën e tij të
shtrenjtë. Por jam i sigurt se, duke lexuar këtë libër çdokush do të
mallëngjedhet e mbushet me kujtime të shumta dhe do të bëhet më i mirë, sepse e
tillë është dashuria për nënën, dashuria më e vërtetë dhe më njerëzore në botë.
Ky libër nuk është i rastësishëm. Mbase autori nuk e ka
bërë me qëllim, por një zë i brendshëm e ka shtyrë ta ndërtojë në këtë mënyrë
librin që është në antitezë të plotë me shumë shëmtira që shikojmë e dëgjojmë
çdo ditë në realitetin tonë të ashpër, ku janë zbehur si asnjëherë dashuria dhe
vlerat njerëzore, ku vërehet një shkëputje shpesh e pamëshirshme nga traditat
tona të forta e të mrekullueshme që na kanë mbajtur gjallë, që na kanë bërë të
ndihemi krenarë dhe që na kanë zbukuruar jetën. Agroni beson tek vlerat
njerëzore, tek gjërat e mira dhe tek virtytet që duhet të jenë sunduese në
jetën e njeriut. Ky është mbase dhe mesazhi më i rëndësishëm që përcjell libri.
Parë me këtë sy, libri merr një peshë dhe rëndësi të veçantë, ndaj dhe meriton
fjalët më të mira përshëndetëse.
Urime Agron, për këtë punë të bukur që ke bërë!
Xhevdet Shehu
Kryetar i Shoqatës Mallakastra
(Shok klase)
Tiranë, 18 janar 2014
