NËNA SËMURË

NËNA  SËMURË

Lajmi i keq

E enjte, 15 janar 2004

Zilja e telefonit te numri 084266293 binte me këmbëngulje. Ishte ora 16.00. E ngriti Tiku dhe nga ana tjetër u dëgjua zëri i Valit. Dukej e shqetësuar. Pa e zgjatur shumë me të, më kërkoi mua. E mora unë receptorin dhe dënesat e saj erdhën deri tek unë. Po qante. Dedeja është shumë sëmurë, tha. Përmendi edhe Nuron e Tekiun, por nuk kuptova asgjë tjetër. Ku është, munda të pyes, në Ballsh?! Tëmthat më rrihnin fort. U trondita edhe unë. Shpejt e mblodha veten dhe mora në telefonin celular Hysenin. Nuk kishin kaluar as 15 minuta dhe dola në rrugë për në Ballsh. Gjeta një makinë me targa KV. Më dukej sikur po qëndronim në vend dhe e nxita shoferin të eci më shpejt. Në orën 19.00 u ndodha në spitalin e Ballshit. Ngjita me një frymë shkallët dhe në katin e dytë u përballa me një infermiere.

-Ka ardhur një plakë nga Klosi…

-Çfarë e ke?

-Nënë…

-Mos je Agroni?

-Po ju?

-Nusja e Refatit të Axhemit…

Më priu dhe më çoi në dhomën e fundit në krahun e djathtë. Pashë Dedenë në shtrat. Ishte e zverdhur dhe ashtu me duart mbi batanije m’u dukën si pa jetë dhe u ngjetha.

-Është më mirë, - më pëshpëriti infermierja, - pas asaj që pësoi…

Dedeja vuante nga tensioni dhe kishte pasur një hemorragji. Gjaku i kishte shpërthyer nga hundët. Ndoshta kjo e kishte shpëtuar nga ndonjë hemorragji cerebrale. U ula në cep të shtratit. Ajo sikur e ndjeu praninë time dhe hapi sytë. Më kapi dorën dhe u mundua të verë buzën në gaz.

-Mos fol, - i thashë, - do të bëhesh mirë.

Dola në korridor dhe u lidha përsëri në telefon me Hysenin. Mos u nisni, i thashë, është më mirë. Ata ishin nisur me dy makina dhe ndodheshin në Kavajë. Mirë ahere, po kujdes rrugës, i porosita. U ktheva përsëri në dhomë te Dedeja. Nuk kaloi shumë dhe erdhi mjeku. E vizitoi mirë e mirë dhe, kur mbaroi, e pyeta:

-Hë, doktor, si duket?

-Mirë, mirë… - dhe nuk e zgjati. Shënoi diçka në kartelë dhe i dha porosi infermieres.

-Doktor Fetiu të trashëgohen të rinjtë e jetë të lumtur, - e urova.

Djali i Fetiut ishte fejuar me Marjolën e Përparimit e të Adelinës, mbesën time. Rreth orës 21 erdhën dhe të Tiranës. Pasi qëndruan pak me nënën, u bëmë të gjithë bashkë dhe shkuam takuam mjekun. Si mjek e si krushk. Na qetësoi, duke na thënë se ishin marrë të gjitha masat dhe e keqja kaloi, megjithëse duhej kujdes. Të gjithë bashkë u kthyem te Dedeja.

-Më pengon kjo që më kanë çuar këtu, - më thotë Dedeja, duke më treguar me dorë hundën.

I kishin vendosur tampon për të ndaluar hemorragjinë. Doktori ia hoqi vetë me një pincetë. Dukej më e qetë. Të nesërmen u nisa edhe unë për në Tiranë. Kisha për të bërë dy hatëre dhe për të marrë disa lekë. U ktheva në Ballsh me dajë Nekimin.

-Mundova gjithë njerëzit, - ia bëri Dedeja, kur na pa në derë dhe një pikë loti shkëlqeu në cep të syrit.

Më vonë erdhi edhe dajë Barjami me Këzen e Altinin.

-Ju mundova të keqen, - prapë Dedeja, - po mos ma kini qederin…

Doktor Fetiu nguli këmbë të na jepte drekën, pranuam po i vumë si kusht që të na vinte edhe ai në Klos. Na e dha fjalën, po nuk e mbajti. Kishte shumë ngarkesë.

Dedeja ishte më mirë. Doktori tha se mund ta merrnim. U bëmë gati, morëm ilaçet dhe ikëm me “Mitsubishin” e Nuros. Dajë Nekimi për në Tiranë, ne për në Klos. Në fshat Tekiu i kishte marrë të gjitha masat dhe, kur shkuam ne, dreka ishte gati. Bëri drekë të mirë. Dhe kishte arsye; e para, Dedeja u kthye nga spitali mirë; e dyta, kishte ardhur daja me xhixhinë dhe, e treta, vetë ishte kthyer nga Greqia. Në darkë u mblodhëm te Dedeja.

Të nesërmen, kur ikëm, Dedeja na përcolli me fjalët:

-Mos u bëni merak…

Interesohen për Dedenë

Sëmundja e nënës, sipas fjalëve të mjekut, nuk ishte e thjeshtë. Ai na tha se quhet ALZHEIMER dhe pacienti humbet kujtesën e intelektin. U interesova të mësoj më shumë për këtë sëmundje me emër të çuditshëm dhe shfletova. Kjo sëmundje ose siç quhet ndryshe me terma shkencore Demenca senile është sëmundje si pasojë e së cilës humbin shumë funksione psikike, në radhë të parë kujtesa dhe intelekti, që na kishte thënë edhe doktor Fetiu. Aktivizimi i trurit që në moshë të vogël ndihmon në parandalimin dhe ngadalësimin e simptomave të saj. Sipas një studimi, personat të cilët kanë shkollim të mirë ose zhvillojnë aktivitete intelektuale aktive janë më pak të prirë për t’u kapur prej saj. Dedenë  e kishte kapur. Isha në merak dhe telefoni nuk pushonte. Mirë është, përgjigja, gjithçka normale. Ka ndonjë rast që e humbet, por prapë vjen në vete.

Kudo që shkoja, më pesnin për Dedenë, jo vetëm të afërm, por edhe shokë e miq: si është me shëndet, ç’veprime bën, si është me ushqimin, a bën pyetje, po muhabet si më parë…?! U jepja përgjigje: mirë, por e shoqëroja edhe me: ta shohim më vonë…

Dedeja ishte mirë

Gjirokastër, më 15 mars 2005

Elsoni, djali i Nuros dhe i Adelinës vazhdon vitin e dytë në Medrese këtu në Gjirokastër. Të premten më datën 11 iku në fshat me leje nga shkolla. Kur u kthye, erdhi e na takoi. Ishin të gjithë mirë. Edhe Dedeja ishte mirë, keni të fala dhe më pyeti se kur do të vijë Agroni. Unë i thashë porosinë tënde, do të vijë pas të 40 – ve të nënës së Nexhit, por mos u bëj merak. Pastaj nxora e i dhashë 30000 lekët që më dhatë ju e ia dhashë në dorë. Rrofsh edhe ti, or nip i vogël, më tha…

Nuk vij dot…

Klos, e diel 7 maj 2006

Ditë më parë e kishim vendosur me Nexhin të shkojmë në Klos të dielën, të hënën te Miri në Fier, pastaj unë në Tiranë.

U nisëm me autobusin e orës 05.00 të mëngjesit dhe në orën 07.30 ishim në fshat. Të gjithë i gjetëm në gjumë me përjashtim të Dedesë, e cila ishte nga lopa. Nexhi kishte disa kohë pa ardhur në fshat, kurse unë vija çdo muaj e më dendur.

-Ku më ke humbur ti, - i tha Dedeja, duke e përqafuar. Ndoshta një vërejtje a qortim siç dinte t’i bënte ajo.

Pasi u pyetëm, Dedeja na u lut të hanim mëngjes, por ne kishim ngrënë në Greshicë. Duke biseduar me Valin, Nexhi tha se do të merrnim edhe Dedenë me vete për të bërë hatërin tek Myzafer Kanani. Dedeja e dëgjoi.

-Faleminderit, more djalë, por nuk vij dot, - na e preu, - nuk jam Dedeja e parë…

Ishte e kotë të ngulnim këmbë më tepër. U çmallëm. Të nesërmen te Miri në Fier. U gëzuan shumë.

-Shyqyr që na gjete shtëpinë, - iu drejtua djali nënës. Një qortim i dytë ky.

U nisa për në Tiranë. Te Myzaferi shkova vetëm. Në shtëpi gjeta teze Mbeten. Fjala e parë ishte Dedeja. I shpjegova gjerë e gjatë. Donte të vinte, por nuk vjen dot. Ka rënë, nuk është më e para. I bëra të gjitha hatëret dhe të nesërmen u ktheva në Fier e me Nexhin në Gjirokastër, ku na priste Skerdi Vladimir Cacaj i vogël.

Do të iki… Më çoni në Klos

Tiranë, 30.07.2006

Mbas dasmës së Marjolës, Përparimi dhe Lina donin ta mbanin disa ditë Dedenë për t’u çmallur. Unë qëndrova mbas dasmës në Tiranë me mendimin për ta vizituar, për merak.

Të dielën në mëngjes ajo m’u drejtua mua e më tha:

-Do të ikim… Më çoni në Klos!

Aq shumë nguli këmbë, sa ua prishi planet Papit e Linës. Erjoni me Linën u nisën me Dedenë.

Pleqëri me kusure,

nuk të doja, po më zure…

Klos, më 01.02.2007

Më 31 janar shkova në Tiranë për dy probleme:

Së pari, Papit i kishte vdekur vëllai i madh, Nazmiu e duhej ngushëlluar në shtëpi, edhe pse me Nexhin kishim qenë Ditën e Dheut në Ballsh.

Së dyti, duheshin lidhur kontratat e qirasë. Qiramarrës të rinj i kishin marrë, kështu që duheshin bërë gjërat ligjore.

Mbarova punë në Tiranë dhe më 1 shkurt u ktheva në Klos. E kam bërë si rregull që një herë në muaj do të shkoj në Klos. U bënë 35 vjet që kur jam larguar nga prindërit dhe këtë zakon, shkuarjen çdo muaj, e ndjek. Është edhe tjetra: i çoj pensionin Dedesë, edhe ndonjë gjë mbi të se Mustafai duhet ndihmuar. E kisha biseduar dhe me Linën në Tiranë dhe e kishte marrë ajo përsipër të bisedonte edhe me të tjerët. Mustafai tani duhej të ishte në shtëpi, nuk duhej të shkonte më në Greqi.

Dedenë e gjeta në avlli pranë kasolles së bagëtive. Mirë se erdhe, më përshëndeti sa më pa. Më pyeti për Nexhin, fëmijët, për të gjithë. Heshti një kohë goxha të gjatë dhe pastaj papritur tha: Pleqëri me kusure, nuk të desha, po më zure…

Djali im…

Klos, 03.10.2008

Është hera e parë që kam mbi dy muaj pa shkuar në fshat. Në telefon isha lidhur me Mustafanë e Valin e isha interesuar për shëndetin e Dedesë. Mirë është, përgjigjeshin. Unë e konceptoja sipas mënyrës sime këtë përgjigje. Megjithatë problemet e tjera nuk më dhanë mundësinë të shkoj e ta shoh me sytë e mi. Miri, djali i vogël, erdhi nga Pogradeci dhe na vuri në dijeni për një shqetësim shëndetësor që kishte. Nga natyra Miri, siç e ka edhe emrin, është kurajoz, çdo gjë e merr me të qeshur e me optimizëm. Mos u mërzisni, na qetësonte, nuk është gjë.

Problemi që na tha, na u duk serioz dhe nuk mund ta linim të kalojë. Së pari vendosëm të shkojmë në Tiranë e të bëjmë vizitat e nevojshme, por pastaj e shtymë për më vonë. Do t’ia nisim këtej nga Gjirokastra. Nga spitali ushtarak që është hapur nga Greqia. Mjeku kardiolog grek, drejtor i këtij spitali, dy ditë rresht i bëri të gjitha ekzaminimet e nevojshme. Më dha konkluzionet dhe unë u binda në përfundimet e tij. Duhej bërë ndërhyrje kirurgjikale.

Shqetësimi ishte i madh, por njerëzit na u ndodhën pranë. U bisedua me spitalin dhe u morën masat. U bë shtrimi. Edhe atje gjithë ditën njerëzit tanë në këmbë. Unë, Nexhi dhe Tiku atje, Fiori me Adjonin e vogël kishin shkuar në Përmet. Miri një e dy merrte celularin dhe shikonte fotografinë e Adjonit. Ua tregonte edhe të tjerëve. Dhe nuk ishin të paktë. Të gjithë të afërmit u mblodhën atje dy ditët para operacionit dhe më pas. Dajallarët e mi u gjendën aty. Bile dajë Barjami më qortoi që nuk e kisha lajmëruar. T gjithë u bënë copë, kush e kush të na gjendej më pranë në çdo nevojë që të kishim. Në këtë hall Nesti e Mariola ishin në dispozicionin tonë me makinën e tyre për lëvizjet e ndryshme që na duhej të bënim. Lajmi për Mirin kishte shkuar deri në Amerikën e largët. Irena na mori në telefon disa herë me merakun e madh se si mund të shkonin gjërat, duke na ofruar ndonjë ndihmë të mundshme. Nga Klosi erdhën me urgjencë Nurua e Mustafai. Gjithë ato ditë tension, por gjithçka shkoi më së miri.

Kur Miri vendosi të shkojë në punë në Korçë përsëri, unë shkova në Klos për të parë Dedenë. Kur hyra në portë, ajo ishte në avlli me disa rroba në duar. I fola dhe iu hodha në qafë. Në fillim nuk më njohu. Rrudhi vetullat, u mendua pak e pastaj tha:

-Djali im!

Emrin nuk po ma thoshte. Nuk e mbante mend.

-Jam Agroni, - i thashë dhe shtova – jemi të gjithë mirë.

Për Mirin nuk dinte gjë. As nuk i thashë. E pashë që sëmundja kishte përparuar mjaft, pavarësisht se në pamje të parë dukej mirë me shëndet. Këtë e vërtetova më tepër atë natë që qëndrova me të.